In Zuid zijn in 2020 voor het eerst buurtbudgetten ter beschikking gesteld aan bewoners. Er was 500.000 euro beschikbaar voor initiatieven van bewoners. Daarmee raken mensen meer betrokken bij hun eigen buurt en wordt de sociale cohesie versterkt.

60% van dat budget was beschikbaar voor een soort wedstrijd in twee ronden. Voor de eerste ronde kon iedereen plannen indienen voor zijn/haar buurt en moest daarvoor 50 ‘likes’ verzamelen en het plan moest een ‘haalbaarheidstoets’ doorstaan van de gemeente. Kort gezegd het moest wel uitvoerbaar zijn. Deze buurtbudgetten werden georganiseerd in de drie gebieden van Zuid, te weten Oud-Zuid, Buitenveldert/Zuidas en de Pijp/Rivierenbuurt.

Grote verschillen in het aantal plannen per buurt

In totaal zijn 258 plannen ingediend in die drie gebieden en maar liefst 16.000 stemmen zijn uitgebracht op die plannen. Een geweldig resultaat! Wie naar de kaartjes kijkt waar de plannen vandaan komen ziet daar in eerste instantie een prima spreiding per gebied. Wie beter kijkt ziet echter een patroon ontstaan. In buurten met veel sociale huurwoningen zijn (veel) minder plannen ingediend. Dat beeld wordt nog duidelijker als je de kaart van het statistiekbureau van Amsterdam (OIS) met de sociaaleconomische score op buurtniveau vergelijkt met de ingediende plannen. De sociaaleconomische score is een index voor inkomen en opleidingsniveau. Op de kaartjes is duidelijk te zien dat in buurten die groen gekleurd zijn meer plannen ingediend zijn. Dat zijn de buurten waar de sociaaleconomische score (SES) hoog is. Alles buurten die grijs, of blauw zijn, zitten op of onder het stedelijk gemiddelde qua sociaaleconomische score. Het zijn anders gezegd buurten waar mensen wonen die praktischer geschoold zijn en minder te besteden hebben. Zie bijvoorbeeld de Rijnbuurt West, waar dit sterk het geval is en waar dan ook helemaal geen plannen zijn ingediend. Van in totaal 107 ingediende plannen in de Pijp/Rivierenbuurt hebben slechts 7 plannen uit deze buurten de drempel gehaald!

Buurtbudgetten in de Pijp/Rivierenbuurt op de kaart
Plannen voor buurtbudgetten op de kaart in de Pijp/Rivierenbuurt met de sociaaleconomische score per buurt

In Buitenveldert is het beeld zo mogelijk nog duidelijker. Er zijn in totaal maar drie plannen ingediend in buurten met een sociaaleconomische score rond of onder het stedelijk gemiddelde. Van die plannen heeft slechts 1 plan de benodigde 50 likes gehaald voor de tweede ronde. Dat plan betreft het opknappen van de zitplekken in het Gijsbrecht van Aemstelpark.

Gelijke toegang = eerlijke uitkomst?

Dat is gek, want de buurtbudgetten stonden toch ook gewoon open voor die buurten waar inkomens lager liggen en waar meer praktisch geschoolde mensen wonen? En er was toch gewoon een eerlijke verkiezing waarin iedereen evenveel kans zou moeten hebben? De kaartjes maken duidelijk dat gelijke toegang tot iets hebben, bijvoorbeeld tot een budget voor mooie plannen in de buurt, er niet automatisch toe leidt dat de uitkomst ook rechtvaardig is. Dat is een fenomeen wat we al kennen uit onderzoeken over onderwijs en de zorg. Beiden in theorie toegankelijk voor iedereen, maar mensen met een hoger inkomen en een wetenschappelijke opleiding krijgen betere zorg en hun kinderen krijgen hogere adviezen met dezelfde CITO-score dan kinderen met een wat minder fortuinlijke achtergrond.

Buurtbudgetten in Buitenveldert/Zuidas op de kaart
Buurtbudgetten in Buitenveldert/Zuidas

Gelukkig was er een plan B bij de buurtbudgetten

De wedstrijd voor het indienen van plannen was gelukkig maar een deel van het buurtbudget. Namelijk die 60% van het budget waar ik het eerder over had. De andere 40% was gereserveerd voor een ander soort buurtbudget. De Diamantbuurt (Rivierenbuurt) en de Marathonbuurt (Oud-Zuid) hadden zo’n eigen budget en zijn in een intensief proces begeleid door medewerkers van de gemeente. Dat is afgelopen jaar niet helemaal gegaan als gehoopt door Corona (voor een groot deel online in plaats van bij elkaar kunnen komen in de buurt), maar de ervaring is desalniettemin zeer positief. Als GroenLinks geloven we dat juist als buurtbewoners samenkomen en met elkaar in gesprek gaan, iets veel groters ontstaat dan alleen een goed plan voor de buurt. Er ontstaat het idee dat je eigenaar bent van je eigen buurt, en dat je samen met je buren die buurt mooier kunt maken. Op die wijze wordt sociale cohesie in een buurt echt versterkt, precies zoals nu gebeurt in de Diamantbuurt en Marathonbuurt. Dankzij deze buurtbudgetten komt gelukkig het geld eerlijk verspreid over heel Amsterdam Zuid terecht.

Op naar nog meer mooie plannen en hechtere buurten

GroenLinks wil daarom door met de buurtbudgetten en dan niet alleen de wedstrijdvariant, maar juist ook de variant in specifieke buurten met een eigen budget. Komend jaar natuurlijk weer twee andere buurten dan in 2020. Daarmee zorgen we dat de budgetten ook terecht komen in die buurten waar bewoners wat minder snel zelf plannen indienen, of de drempel van de eerste ronde niet halen. Dankzij deze tweede vorm van de buurtbudgetten is het systeem een stuk eerlijker! Wij kijken daarom uit naar de mooie plannen van komend jaar in álle buurten.