Donderdag 20 oktober organiseerde de fractie van GL Amsterdam Zuid een bewonersavond over de rol van vrijwilligers bij ‘Welzijn Nieuwe Stijl’, onder de titel “Bewoners aan zet!?”. De aanleiding om deze avond te organiseren was, dat er veel onduidelijkheid en onvrede is bij bewoners over hoe het gaat. Opzet van de avond was om informatie uit te wisselen en de onvrede om te zetten in acties voor de deelraad. Ook wilden we met twee voorbeelden, uit de Indische buurt in stadsdeel Oost en uit Buitenveldert, laten zien, dat de veranderingen en bezuinigingen ook creatieve nieuwe initiatieven bij bewoners kunnen losmaken.

Het stadsdeel is sinds mei 2010 bezig met een ingrijpende verandering in de hele welzijnssector onder de noemer Vernieuwd welzijn. Deze verandering vindt plaats in heel Nederland, want het kabinet wil dat alle gemeenten gaan werken volgens Welzijn Nieuwe Stijl. Iedere gemeente geeft op een eigen manier invulling aan deze werkwijze. Tot ongenoegen van de GroenLinks fractie, die in de oppositie zit, heeft het Dagelijks Bestuur in stadsdeel Zuid ervoor gekozen om twee stappen tegelijkertijd te zetten. Die stappen zijn het beknibbelen op het budget en het ontwerpen van een nieuwe werkwijze. Deze combinatie is een belangrijke oorzaak van veel onduidelijkheid en onvrede. GroenLinks vindt het beter om eerst te bedenken wat je wilt bereiken en pas daarna maatregelen te nemen. Nu, anderhalf jaar nadat  de deelraad heeft besloten om de bezuinigingen en nieuwe werkwijze door te voeren, willen we ons erop richten wat er nog kan worden verbeterd.   Wat gebeurde er?   Eind 2010 beëindigde het stadsdeel alle subsidierelaties met de welzijnsinstellingen en wijkopbouworganen. Met andere woorden, het stadsdeel zegde alle contracten op met de boodschap, dat het niet zeker was of de welzijnsinstellingen of wijkopbouwcentra in 2012 nog subsidie zouden krijgen. Dit heeft tot gevolg gehad dat de welzijnsorganisaties (Combiwel, Dynamo) en de wijkopbouworganen (WOOR, WOCB, Ceintuur, SOOZ) de contracten met hun personeel moesten beëindigen. Ze wisten immers niet of er vanaf januari  2012 geld zou zijn om hun personeel te betalen. Dat is een vreselijke situatie voor al het personeel en de vrijwilligers. Op hetzelfde moment startte het stadsdeel een traject om na te denken over hoe het welzijnswerk er in de toekomst uit moest zien. Terwijl alle medewerkers onzeker waren over hun baan en vrijwilligers niet meer wisten of zij hun activiteiten voort konden zetten, werd hen gevraagd om mee te denken over het toekomstige buurthuis en welzijnswerk. In de zomervakantie konden zij een subsidie aanvraag indienen. Dat ervoeren veel mensen als een uiterst pijnlijke en dubbelzinnige situatie.   Einde aan de onzekerheid?   Inmiddels heeft het stadsdeel besloten welke welzijnsinstellingen en wijkopbouworganen  subsidie krijgen voor de nieuwe periode. Ze krijgen subsidie voor het uitvoeren van een heel gespecificeerde  lijst met activiteiten. Het is niet helder waarom nu juist deze, en niet andere organisaties zijn gekozen. Bovendien is het raar, dat het stadsdeel zulke precieze eisen stelt aan wat de organisaties wel en wat ze niet mogen doen voor hun subsidie. Dat staat haaks op het uitgangspunt van Welzijn Nieuwe Stijl om de professional de ruimte te geven. De PvdA, D66 (twee coalitiepartijen) en GroenLinks hebben het dagelijks bestuur gevraagd om meer informatie over het selectieproces en de motivering van de keuzen. Een andere onduidelijkheid is de status van de ‘vijf Huizen van de wijk’.  Het stadsdeel heeft in elke van de vijf wijken in Zuid één groot wijkcentrum aangewezen als Huis van de wijk, (met één uitzondering voor de Hoofddorppleinbuurt die een ‘Kamer’ krijgt, als een satelliet van het Huis in de Stadionbuurt.) De andere locaties voor welzijnswerk moeten worden gesloten. Het is echter onduidelijk wie de programmering van deze Huizen in de wijk op zich gaat nemen en wat dat precies moet inhouden. GroenLinks vindt dat de welzijnsinstelling dat best zelf kunnen. Als er satellietlocaties ontstaan in leegkomende buurthuizen, denken wij dat zelfbeheer door vrijwilligers  een goed alternatief is. Op 1 november aanstaande heeft het Dagelijks Bestuur op verzoek van de fracties van PvdA, D66 en GroenLinks in de raadscommissie Samenleving een presentatie gegeven en vragen beantwoord. Ook na deze presentatie blijft er nog een boel onzeker.   GroenLinks over Welzijn Nieuwe Stijl   Het ministerie heeft Welzijn Nieuwe Stijl samengevat  in acht ‘bakens’. Gemeenten en stadsdelen kunnen deze bakens gebruiken om concrete plannen te maken. De bakens vragen meer inzet van burgers, maar geven ook meer mogelijkheden om actief te zijn. Er wordt ook een andere rol gevraagd van sociale beroepskrachten en organisaties en niet in de laatste plaats van de overheid. Het stadsdeel moet een stapje terug doen en bewoners meer ruimte geven. GroenLinks denkt dat het stadsdeel dat op drie manieren zou kunnen doen. 1. buurtbudgetten: het stadsdeel kan  bewoners een buurtbudget geven zodat groepen buurtbewoners zelf kunnen bepalen waaraan zij geld uitgeven. Dat gebeurt bijvoorbeeld al in stadsdeel West. Zo kunnen buurtbewoners er bijvoorbeeld voor kiezen om zelf de parkjes en pleintjes netjes te houden om daarmee geld over te houden voor buurtactiviteiten. 2. horizontale verantwoording: voor welzijnsinstellingen:  nu is het stadsdeel veel tijd en geld kwijt met controleren of de welzijnsinstellingen doen waarvoor ze subsidiegeld gekregen hebben. Dat controleren kan ook op een andere manier, door horizontale verantwoording. Je laat de controle dan over aan de mensen die gebruik maken van het aanbod van de welzijnsinstelling. Hun oordeel is dan een belangrijke voorwaarde om opnieuw  subsidie te krijgen. Zo heeft het stadsdeel minder werk en hebben bewoners meer in te brengen. 3. bewonersparticipatie: het stadsdeel kan veel meer gebruik maken van bewonersparticipatie.  Daarover meer in de volgende alinea.   Wat is er besproken op de bewonersavond?   Tijdens de bewonersavond op 20 oktober jl. hebben GroenLinks en bewoners over deze onderwerpen gesproken. Unaniem was de klacht dat de communicatie van het stadsdeel met bewoners en vrijwilliger(organisaties) tekort schiet. Zo wisten de aanwezige bewoners niet, dat er al besloten was welke subsidies aan welke organisaties zijn toegekend. Juist nu van bewoners wordt gevraagd om meer voor elkaar en de buurt te gaan doen vindt GroenLinks dat het stadsdeel te verwijten.  We pleiten ervoor dat het stadsdeel de komende tijd werk maakt  van een campagne Vernieuwd welzijn, waarbij het stadsdeel zelf informatieavonden en ‘vrijwilligersmarkten’ gaat organiseren op diverse plekken om zo een breed en divers publiek te bereiken. Vrijwilligers beklaagden zich erover dat het stadsdeel met dit beleid bezuinigt op professionals. Ze zijn bang dat het vrijwilligerswerk te zwaar wordt. Begeleiding  en ondersteuning vanuit welzijnsorganisaties is niet meer vanzelfsprekend. Vrijwilligerswerk neemt een steeds grotere rol en vrijwilligers krijgen steeds meer verantwoordelijkheden. GroenLinks vind dat vrijwilligers nooit het gevoel moeten krijgen dat zij verantwoordelijk zijn voor leven of dood, zoals één van de bewoners het verwoordde. En niet belast worden met meer verantwoordelijkheden dan ze aan kunnen of willen. Het is belangrijk dat de draaglast  en draagkracht van vrijwilligers in balans zijn. En dat vrijwilligers en mantelzorgers op de hoogte zijn dat zij steun kunnen vragen bij het stadsdeel. Op Maatschappelijk werk wordt vooralsnog niet bezuinigd in stadsdeel Zuid. Maar er moet wel veel meer werk verzet worden door decentralisaties, bezuinigingen en de crisis waardoor veel meer mensen in de financiële problemen komen. Zo zullen bijvoorbeeld veel  mensen die recht hadden op een professioneel begeleidde dagbesteding zijn aangewezen op Wmo-voorzieningen van welzijnsorganisaties, of op de aandacht en steun van vrijwilligers. Het professionele welzijnswerk ontdoet zich van de werksoorten die er voorheen bestonden. Het wordt iemand die makkelijk aanspreekbaar is en vaak in de buurt te vinden is. Want deze gaat er op af. Het onderwerp bewonersparticipatie is niet uitvoerig besproken, hoewel een aantal bewoners dit onderwerp wel ter sprake bracht. Traditioneel was en is veel bewonersparticipatie georganiseerd via de wijkopbouworganen. Het ligt voor de hand dit onderwerp te bespreken als onderdeel van welzijn. Het Dagelijks Bestuur knipte de bewonersparticipatie echter los van welzijn. Hoewel in de echte wereld welzijn, bewonersparticipatie en vrijwilligersbeleid naadloos in elkaar overlopen, werkt dat bij de overheid anders. Om de vele verschillende taken goed te kunnen organiseren wordt het opgedeeld in kleinere stukjes. Of die opdeling juist is, of dat dit niet beter anders kan, is voer voor discussie. Gekozen is om vrijwilligersbeleid, participatiebeleid, welzijnsbeleid en bewonersparticipatie te verwoorden in verschillende beleidsnotities. (Overigens betekent beleid zoiets als het geheel aan maatregelen dat de overheid neemt om een bepaald probleem op te lossen.) Bij bewonersparticipatie worden bewoners in staat gesteld om in een vroeg stadium mee te denken over bijvoorbeeld ‘vuilophaalbeleid’, ‘verkeersbeleid’ of ‘vrijwilligersbeleid’ etc. Maar GroenLinks vindt dat het stadsdeel ook bewonersinitiatieven moet faciliteren en ondersteunen. Bewonersparticipatie is ook tijdens de afgelopen vergadering van de raadscommissie Samenleving van 1 november besproken als voorbereiding op besluitvorming in de deelraad van 30 november. Het dagelijks bestuur legde eerder dit jaar een nota voor waarop veel kritiek kwam van GroenLinks en D66. Vervolgens hebben veel bewoners hun zienswijze gegeven tijdens de inspraak. Hierdoor staat het nu opnieuw op de agenda. GroenLinks blijft ook deze ontwikkeling nauwlettend volgen.